سید عباس صالحی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی روز سه شنبه ۱۴ بهمن در مراسم اختتامیه سیزدهمین جشنواره کتاب و رسانه، کتاب را نمایه ای از توسعه فرهنگی، علمی و اجتماعی یک ملت دانست و گفت: اگر بخواهیم به حدود ۴ دهه سپری شده از انقلاب اسلامی به صورت گذرا نگاهی بیندازیم، باید گفت: شاخصی بهتر از حوزه کتاب برای سنجش توسعه کشور وجود ندارد و کتاب هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی، شاخص ترین نمایه این مسیر ۳۶ ساله است.
امام (ره) تا چند ساعت قبل از تشییع جنازه فرزندش هم کتاب می‌خواند
وی همچنین امام راحل را فردی از قبیله کتاب توصیه کرد که با حدود ۸۵ اثر خود در حوزه های موضوعی مختلف از فلسفه و عرفان و اخلاق گرفته تا فقه و کلام و شعر، به کتاب و کتابخوانی اهمیت ویژه داده است. وی در همین رابطه گفت امام از ۲۵ سالگی می نوشت. ایشان همچنین یک منتقد کتاب بود. کتاب «کشف الاسرار» امام که در سال ۱۳۲۳ در نقد و پاسخ به کتاب «اسرار هزار ساله»، علی اکبر حَکَمی زاده نوشته شد، تا سال ۱۳۲۵، چند بار چاپ شد و این در شرایط بعد از جنگ جهانی بود که کشور ما دچار یک وضعیت بحرانی شده بود.
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بار دیگر با تاکید بر اینکه امام خمینی یک کتابخوان حرفه ای بود و از لحاظ کثرت و تراکم مطالعه، شخصیت کم نظیری بود، به نقل خاطره ای از حجت الاسلام محمود دعایی که از حاج احمد آقای خمینی شنیده بود، پرداخت و گفت: حاج احمد آقا برای آقای دعایی تعریف می کرد که در روز تشییع جنازه حاج آقا مصطفی خمینی، دیده است که امام چند ساعت قبل از شروع مراسم تشییع جنازه، کتاب «طلوع انفجار» علی اصغر حاج سید جوادی را می خوانده اند و علامت زده اند که مثلا تا اینجا خوانده ام. یعنی در سخت ترین روز عاطفی که ممکن است برای یک انسان بوجود بیاید، امام، خواندن را رها نکرد و از همین رو می توان گفت دهه فجری که الان در آن هستیم از زوایای مختلف یادآور موضوع کتاب است.
صالحی که در سیزدهمین جشنواره کتاب و رسانه سخن می گفت، همچنین با اشاره به تاخیر چند باره در برگزاری این دوره از جشنواره مذکور بر لزوم برگزاری دوره های آتی این جشنواره در ایام هفته کتاب و حتی در روزهای آغازین آن تاکید کرد.
تقویت حوزه کتاب نیازمند تقویت عرصه خبرنگاری کتاب است
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش دیگری از سخنانش حوزه رسانه و کتاب را حوزه ای اساسی در صنعت نشر کتاب در کشور ذکر کرد و گفت: اگر کتاب بخواهد یک تحول اساسی پیدا بکند، طبعا به تقویت کمی و کیفی عرصه خبرنگاری کتاب نیازمند است. عرصه رسانه بیش از آنکه تکمیل کننده عرصه سیاست باشد، می تواند و باید مکمل عرصه فرهنگ و بخصوص فرهنگ مکتوب و نشر باشد.
استمدادهای صالحی از خبرنگاران کتاب
وی در ادامه در چندین مورد متفاوت از فعالان عرصه رسانه بخصوص در حوزه کتاب استمداد کرد که همه توان خود را بکار بگیرند تا وضعیت فرهنگ مکتوب از ابعاد مختلف تقویت شود و در همین رابطه گفت: فعال سازی ظرفیت های پنهان بخش دولتی و عمومی در عرصه کتاب و کتابخوانی، از جمله مواردی است که می تواند مورد توجه فعالان عرصه کتاب در رسانه ها قرار گیرد، ظرفیت های پنهان و مستجمعی در عرصه وزارتخانه ها و نهادهای بزرگ کشور برای تقویت حوزه فرهنگ مکتوب وجوددارد که به نظر می رسد تاکنون مغفول مانده است. خبرنگاران می‌توانند فردایی را برای تغییر اولویت‌های ذهنی مدیران کتاب ایجاد کنند. این احساس را که مردم مانند نان و آب به کتاب نیاز دارند، در مدیران دولتی تنها با پوشش خبرنگاران ایجاد می‌شود.
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین از خبرنگاران حوزه کتاب خواست که تصمیم سازی ها در باب زیرساخت های حوزه کتاب و نشر را در کشور، فعال کنند و تاکید کرد: صحبت از این نیست که به حوزه نشر یارانه داده شود، حمایت های زیرساختی حق حوزه نشر است و جریان رسانه همانطور که در مورد معافیت های مالیاتی به کمک ما و عرصه صنعت نشر آمد، می تواند در دیگر حوزه ها هم به کمک بیاید.
صالحی در این خصوص مورد پست و گران بودن تعرفه پستی مرسولات فرهنگی را مثال زد و گفت: پست، گران می گیرد و زیاد هم گران می گیرد به علاوه دهها حوزه زیرساختی دیگر هست که با کمک رسانه ها باید آنها را بهبود بخشیم. گمرک تسهیلات مالی و بانکی و ... از جمله این موارد است.
وی تاکید کرد: رسانه ها باید فضا را فعال کنند برای اینکه حوزه اقتصاد نشر با نگاه درآمدزایی و کلان دولتی مورد توجه قرار گیرد. نکته دیگر که من در مورد آن دست استمداد به سمت اهالی رسانه دراز می کنم، پرداخت به ایده های تازه و بکر در حوزه کتاب و کتابخوانی است که چه در داخل و چه در خارج از کشور، رو به گسترش است. ما در همین چند ماه اخیر شاهد تنوع ایده های خوب در عرصه کتاب و کتابخوانی بوده ایم.
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ذکر مثال هایی در این خصوص تصریح کرد: همین ۵۰، ۶۰ شهری که طرح هایشان برای جشنواره پایتخت کتاب فرستاده اند، و همین بیش از صد روستایی که طرح های خود را برای انتخاب روستاهای دوستدار کتاب ارسال کرد ه اند، مملو از ایده های بسیار بکر و متنوع است.
صالحی افزود: استمداد چهارم من در حوزه رسانه، توجه به میدان های تازه عرصه نشر است؛ حوزه سایبر، نشر الکترونیک و حوزه هایی از این قبیل، مواردی است که آینده کتاب در آنها شکل می گیرد و با توجه به تحول سریعی که در عرصه تکنولوژی نشر جدید می آید، رسانه ها باید رابط بین نسلی باشند چرا که در صورت ایجاد چنین ارتباط دو سویه ای، دو نسل متفاوت در عرصه فرهنگ مکتوب با هم ارتباط برقرار می کنند.
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کار مشترکی را که این معاونت با رسانه ها و با هدف تقویت صنعت نشر کشور می تواند انجام دهد، تلاش برای ارتقاء جایگاه فعالان عرصه کتاب در رسانه ها عنوان کرد و یادآور شد: از دغدغه هایی که خود من در بدو ورود به معاونت فرهنگی، با آنها مشغول بوده ام، یکی هم این بوده که خبرنگار عرصه کتاب باید جایگاه و شرافت متناسب با کتاب را پیدا بکند.
وی در توضیح بیشتر گفت: رسانه ها را باید با مسئله مهم کتاب درگیر کرد طوری که متوجه بشوند که عناصر فاخری که به مسئله کتاب می پردازند، باید در عرصه رسانه مکرم و محترم باشند و جایگاهشان طفیلی و غفیلی نباشد. متاسفانه عرصه کتاب در برخی رسانه ها اصلا جایگاهی ندارد و در برخی رسانه ها هم که گروهی به این حوزه اختصاص داده شده است، معمولا در اولویت درجه چندم رسانه است. لذا باید جایگاه کتاب را در رسانه ها بازیابی و بازتعریف کرد.
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین گفت: گام هایی که مورد نظر بوده به عنوان مثال بحث اعزام خبرنگار به نمایشگاه کتاب فرانکفورت و نمایشگاههای دیگر که در دست اقدام است، در حد یک علامت بوده است برای نشان دادن این نگاه از سوی معاونت فرهنگی وزارت ارشاد اما این علامت را باید گسترش داد و باید این آمادگی را داشته باشیم که بدانیم چگونه می توانیم سهم کتاب را در رسانه های خودمان ارتقا دهیم طوری که کتاب، سهم جدی و اساسی در رسانه ها پیدا بکند؛ چیزی که دور از انتظار نیست اما باید راه حل های جدی تری برای آن اندیشید.
دوره‌های اول جشنواره کتاب و رسانه در رستوران برگزار می‌شد!
در این مراسم همچنین سید فرید قاسمی پیشکسوت عرصه کتاب که از ابتدای شکل گیری جشنواره کتاب و رسانه با آن همراه بوده است، در سخنانی گفت: اندیشه شکل گیری این جشنواره ۱۴ سال پیش به وجود آمد و دو، سه دوره آن در همین حوالی (مرکز آفرینش های فرهنگی و ادبی) برگزار شد. آن زمان البته سالن ها پر بود و ما دو، سه جشنواره را در رستوران برگزار کردیم!
وی با بیان اینکه از خبرنگاران حوزه کتاب باید همیشه و همواره تجلیل کرد یادآور شد: آنها مروجان پیشگام کتابخوانی و اطلاع رسانان معضلات و مشکلات نشر در کشور هستند.
مدیر مرکز کتاب‌پژوهی همچنین با اشاره به بخش ویژه جشنواره کتاب و رسانه که به تجلیل از پشکسوتان عرصه کتاب در رسانه ها اختصاص دارد گفت: این بخش از همان دوره اول وجود داشت و من خوشحالم که هیات داوران سیزدهمین جشنواره کتاب و رسانه امسال در این بخش از آقای مجید رهبانی تجلیل می کند و به نظر من این مایه افتخار این جشنواره است.
وی، سردبیر نشریه جهان کتاب را از موفق ترین فعالان عرصه کتاب در رسانه ها که توانسته است با پشتکار خود و به رغم مشکلات عدیده صنعت نشر مجلات درایران، آن را سر پا نگه دارد.
قاسمی گفت: آقای رهبانی از سال ۱۳۶۸، چهار سال در صف مجوز نشریه کتاب بود و در نهایت موفق شد توافقی با همشهری انجام دهد تا به همراه آقای فرخ امیر فریار، نشریه ای با عنوان «شهر کتاب» منتشر کند. این نشریه از چهارشنبه ۲۴ آذر ۱۳۷۲ به صورت ضمیمه روزنامه همشهری منتشر شد اما بعد از ۷ شماره در اواخر اسفند همان سال توافق به هم خورد و «شهر کتاب» هم مثل همه نشریات و ضمائمی که در حوزه کتاب می آمدند، به تاریخ پیوست.
این کتاب شناس پیشکسوت همچنین افزود: در بهار سال ۱۳۷۳ آقای امیر فریار از من پرسید که وضعیت مجوز کتاب چه جوری است و آیا می توانیم کتاب منتشر کنیم؟ خلاصه تلاشهای زیادی انجام شد که یک سال و نیم طول کشید که در نهایت در ۱۶ مهر ۱۳۷۴ نشریه جهان کتاب منتشر شد و ۷، ۸ ماه دیگر باید بیستمین سالش را جشن بگیرد.
وی افزود: این نشریه یک تاریخ پیدا و پنهان دارد چون نه تنها از کمک های مرسوم رمانه برخوردار نیست حتی اهل حرفه هم در همان زمانی که منتشر می شد، روی خوشی به آن نشان ندادند. یادم می آید که موزع آن روز نشریه در شماره اول، از چهارراه ولی عصر تا میدان انقلاب رفته بود اما هیچ کتاب فروشی، نشریه را از او تحویل نگرفته بود و در نهایت «جهان کتاب» به دفتر نشریه برگشت خود تا اینکه یکی از دوستان در راسته کریمخان به تک تک کتابفروشهای راسته انقلاب زنگ زد تا «جهان کتاب» را تهیه کنند و در نهایت هم این اتفاق افتاد.
قاسمی با بیان اینکه من در طول ۲۰ سال گذشته شاهد مشکلات ریز و درشت جهان کتاب بوده ام گفت: در سالهای نخست فاصله انتشار نشریه ۱۵ روز یک بار بود ولی کم کم با تعدیل و هدفمندی یارانه ها و اتفاقاتی که در حوزه اقتصادی مشکلاتی را برای اهالی فرهنگ بوجود آورد، نشریه ابتدا ماهنامه شد و بعد هم دو ماهنامه، دفتر نشریه را هم تغییر دادند ولی تا به امروز نگذاشتند که چراغ آن خاموش شود.
این کتاب شناس پشکسوت تجلیل از مجید رهبانی را تجلیل از شرافت حرفه ای، اخلاق مداری و سلوک انسانی تمامی کسانی توصیف کرد که در این کشور بدون اتکا به نهادهای دولتی و حتی تشکل های صنفی در عرصه کتاب، نهاد به وجود می آورند و چراغ روشن می کنند.
منبع: خبرگزاری مهر