به گزارش پایگاه اطلاع رسانی انجمن صنفی خبرنگاران و روزنامه نگاران ایران، هیچکس نمی تواند ادعا کند که همه مطالب رسانه ها مفید و یا بر عکس همه مطالب و محصولات این رسانه ها غیر مفید و غیر سازنده است اما می توان گفت که اغلب مطالب رسانه های رسمی و سنتی (مثل تلویزیون، روزنامه ها و خبرگزاری های رسمی) صحیح است زیرا با رعایت ضوابطی انتشار می یابد.
امروز فراتر از رسانه های رسمی و سنتی، نوع دیگری از شیوه انتقال پیام در جامعه شکل گرفته که مطالب آن ممکن است توسط یک فرد تولید و بدون بازبینی نفر دوم و سوم و یا یک گروهی انتشار یابد.
تفاوت این نوع انتشار محصول با کارکرد رسانه های رسمی و سنتی در این است که مطالب این رسانه ها از طریق افراد حرفه ای و با تایید دروازه بان و افراد مختلف اجازه انتشار می یابد اما در شکل دوم یک فرد با استفاده از یک گوشی تلفن همراه به انتشار مطلبی می پردازد.
با اینکه خبر و مطالب در رسانه های نوع اول از مجاری مختلف اجازه انتشار می یابد با وجود این، امکان اشتباه نیز وجود دارد هر چند اندک باشد. با اینحال وقتی شما بین صحت یک مطلب بین رسانه اول و شیوه دوم به مقایسه بپردازید بخوبی به میزان دقت و صحت یک مطلب پی خواهید برد زیرا انتشار مطلب از شیوه دوم به هیچ وجه حرفه ای نیست در حالی که همین شیوه نسبت به انتشار مطلب خود نیز پاسخگو نیست و پیدا کردن منشا و منبع انتشار آن نیز کاری بسیار دشوار خواهد بود.
همین دشواری پیدا کردن منبع انتشار مطلب و همچنین پاسخگو نبودن، باعث می شود که تعداد اشتباهات شیوه دوم بیشتر و بیشتر شود و صدمات و آسیب های مخاطبان و جامعه نیز افزایش یابد.
مطالب و خبرهای شیوه دوم شاید در خیلی از مواقع درست باشد اما اغلب این خبرهای درست خود را از طریق منابع رسمی و رسانه های سنتی کسب می کنند بنابر این نمی توان گفت که این شیوه پیام رسانی (غیر از استفاده از مطالب رسانه های مجاز) ، اطلاعات درستی به مردم می دهند.
خیلی از مطالب شیوه دوم غلط است که این مطالب عمدتا از تولیدات این شیوه است و رسانه های رسمی و سنتی در آن دخالتی ندارند. با این سخن نتیجه می گیریم که استناد به مطالب شیوه دوم اطمینان بخش نیست به دلیل آنکه نمی توان تشخیص داد که کدام یک از مطالب آنان درست یا غلط است.
این عاجز بودن از تشخیص درست و یا غلط بودن مطلبی، مخاطب را در سردرگم می کند و وقت او را به هدر می دهد، بنابر این مخاطب همچنان برای اطمینان از درستی خبرها و مطالب باید به رسانه های رسمی و سنتی مراجعه کند زیرا مطالب آنان از طریق مجاری مشخص تایید و به مخاطب ارائه می شود.
اما همه تقصیرات به گردن شیوه دوم اطلاع رسانی نیست بلکه رسانه های رسمی و سنتی جامعه باید خبرها و مطالب را خیلی سریع تر و درست تر در اختیار مخاطبان قرار دهند. غیر از این هیچ راهی برای اطلاع رسانی درست به جامعه وجود ندارد.
برای خارج کردن منابع اطلاع رسانی غلط و اشتباه، مخاطبان باید سواد رسانه ای خود را بالا ببرند و بخوبی بشناسند که کدام شیوه اطلاع رسانی درست پیام ها را انتقال می دهند. شیوه دوم هرگز نسبت به انتشار خبر خود مسئولیت قبول نمی کند و به اصلاح آن نمی پردازد اما رسانه های رسمی و سنتی در صورت اشتباه، چاره ای جز اصلاح و پوزش ندارند زیرا می توانند با تعطیلی و مجازات روبرو شوند.
برای افزایش سواد رسانه ای مخاطب، باید زمینه های آن در جامعه فراهم شود.
1- باتوجه به گسترش فناوری نوین در جامعه و استفاده افراد شش تا بیش از 80 سال جامعه از گوشی های همراه، سواد رسانه ای از ضرورت های انکارناپذیر جامعه است.
2 - تشکیل دوره های آموزش سواد رسانه ای در محلات، مدرسه و دانشگاه ها یک امر ضروری است تا مخاطب با کسب مهارت های لازم تشخیص دهد که کدام مطلب درست و یا غلط است و همچنین کدام رسانه به او درست می گوید.
3 - در کتاب های درسی دوره ها و پایه های مختلف تحصیلی مبحثی در خصوص سواد رسانه ای گنجاندن شود تا به طور جدی دانش آموزان با این مباحثات آشنا شوند.
4 - در زمان حاضر بیشترین افرادی که از این وسیله برای ارسال پیام و مطلب استفاده می کنند دانش آموزان، کودکان و نوجوانان و جوانان هستند بنابر این برنامه ریزی مسئولان ذیربط برای گسترش سواد رسانه ای بین این افراد مهمترین مساله است.
5 - صدا و سیما به عنوان رسانه فراگیر می تواند نقش زیادی در گسترش سواد رسانه ای در کشور ایفا کند. متاسفانه این رسانه تاکنون اقدام موثری در این خصوص انجام نداده در حالی که می توانست خیلی بهتر از این ظاهر شود.
6 - فناوری های جدید با ورود خود به جامعه ما تحولات مثبت و عظیمی بوجود آوردند اما برای اینکه از نقش زیان آور آن جلوگیری شود باید رسانه های های رسمی و سنتی به اشاعه فرهنگ درست استفاده کردن آن در جامعه اقدام کنند.
شبکه های اجتماعی با خود آثار ارزشمندی را به جامعه به ارمغان آوردند اما باید برای کاهش عوارض آن آموزش ها را جدی گرفت و نسل آینده را به استفاه درست از آن تشویق و ترغیب کرد.
** علی حبیبی دبیر ایرنا