روزنامه نگاری از نگاه مقام معظم رهبری

رهبرمعظم انقلاب اسلامی در دیداری های متعدد خود با اهالی رسانه و روزنامه نگاران همواره  توصیه های فاضلانه و پدرانه ای برای جامعه رسانه ای کشور داشته اند ، توصیه هایی که در شرایط عادی و بحرانی همواره به مدد آنها جامعه مطبوعات توانسته است در رفع سو تفاهم ها و برملا کردن نقشه های شوم دشمنان فائق آید.

وی در دیداری که در مورخه (1375/02/13) با جامعه مطبوعاتی کشور داشته‌اند، نگاه خود را نسبت به جایگاه مطبوعات این‌گونه عنوان می‌کنند: " مطبوعات برای جمهوری اسلامی ایران مسأله‏ ای تجملاتی و تشریفاتی نیست ، بلکه مسأله‏ ای اساسی است . زیرا این نظام بر خلاف نظام‌های دیکتاتوری و سرمایه‏ داری ، نظامی مردمی است و در چنین نظامی آگاهی و معرفت مثل آب و هوا برای جامعه ضروری است.

وی همچنین می افزاید ، مردم در نظام اسلامی باید سرشار از معلومات و معرفت لازم و اهل تحلیل قوی باشند و در تحقق این هدف مهم ، رسالت مطبوعات سالم با سلیقه‏ ها و روش‌های متفاوت ، اساسی و اجتناب‏ ناپذیر است".

و درست به همین دلیل و نگاه تیز هوشانه ایشان است که ، بررسی مطبوعات کشور بخشی از برنامه روزانه رهبری را تشکیل می‌دهد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در خصوص این بخش از برنامه روزانه خود گفته اند : " بنده روزها معمولا حدود شانزده ، هفده روزنامه را نگاه می‌کنم ؛ نه این ‌که حالا همه صفحات لایى و اینها را نگاه کنم ؛ لکن تیترها و اخبار مهم و البته اگر سرمقاله‌ قابل توجهى داشته باشند ، معمولا مطالعه و نگاه می‌کنم" .

و به همین جهت است که دیدگاه رهبری به جایگاه مطبوعات همواره با یک نگاه آسیب‌ شناسانه همراه بوده است . ایشان همواره ضمن حمایت از این جایگاه ، در مواردی هم توصیه‌ها و تذکراتی اساسی را به اصحاب مطبوعات داشته‌اند . به عنوان مثال ایشان معتقدند " مطبوعات آزاد مایه‌ رشد جامعه‌ است‌ اما در کنار این‌ ارزش ،‌ باید حقایق‌ و واقعیت‌های‌ جامعه‌ نیز مد نظر باشد. صداقت‌ ، عفاف‌ و انصاف‌ نسبت‌ به‌ دیگران‌ باید جزو طبیعت‌ ثانوی‌ صاحبان‌ قلم‌ باشد و ارزش‌های‌ جامعه‌ در پوشش‌ آزادی‌ مطبوعات و قلم ‌ پایمال‌ نشود".

معظم اله می گویند ،این‌که بنده مکرّر به مطبوعات و رسانه‏ ها توصیه می‏کنم که با مسائل کشور مسؤولانه برخورد کنند ، به خاطر این است که دشمن می‏خواهد مطالب خود را در بین مردم به ‏دروغ و فریب منتشر کند.

حضرت آیت الله خامنه‌ای همچنین در تاریخ (1378/06/10) و در شرایط خاص آن دوران چنین فرمودند: «بنده درباره مطبوعات و نوشتن‌ها صحبت‌های زیادی کرده‏ ام . هیچ‏کس هم نمی‏ تواند منکر این بشود که بنده طرفدار فکر آزاد ، قلم آزاد ، بیان آزاد و معارف منتشر شده گونه‏ گون در این کشورم. اعتقاد من این است، من می‏گویم بایستی افکار و آرا و سلایق مختلف در کشور به صورت صحیح و درست مطرح شود اما گفتنِ معارف گوناگون، یک حرف است، دروغ گفتن به مردم و دروغ نوشتن و تحریف کردن حقایق و بلندگوی دشمن شدن حرف دیگری است ، آنچه که من درباب مطبوعات نمی‏ توانم قبول کنم و بپذیرم این دومی است.»

رهبر معظم انقلاب همچنین طی سخنانی در تاریخ (1381/05/05) فرمودند: «این‌که بنده مکرّر به مطبوعات و رسانه‏ ها توصیه می‏کنم که با مسائل کشور مسؤولانه برخورد کنند، به خاطر این است که دشمن می‏خواهد مطالب خود را در بین مردم به‏ دروغ و فریب منتشر کند، ما نباید عامل دشمن شویم و کار دشمن را آسان کنیم و همان چیزی را که او می‏خواهد در فضای فکری و فرهنگی جامعه ما به وجود آورد، در داخل کشور به وسیله مطبوعات و رسانه‏ ها و تریبون‌ها به خورد مردم دهیم.این خطای بسیار بزرگی است، اگر عمداً و با توجّه صورت گیرد خیانت بزرگی است و اگر از روی غفلت باشد خطای بزرگی است. باید خیلی آگاه و مراقب بود، امروز شگرد سلطه‏ طلبی آمریکا و دستگاه‌های جهنّمی صهیونیستی در دنیا همین است".

حضرت آیت الله خامنه‌ای در سخنرانی دیگری در تاریخ (1381/02/11) تاکید کرده‌اند: «تذکر و نصیحت‌ کردن در مطبوعات‌ خوب‌ است‌ اما مأیوس‌ کردن‌ مردم‌ از آینده‌ و تیره‌ و تار جلوه‌ دادن‌ فضای‌ کشور در مطبوعات‌ خیانت‌ است‌.» ایشان در 13 دی ماه 1386 نیز در جمع پرشور هزاران نفر از دانشجویان دانشگاه‌های یزد تاکید کردند: «مطبوعات، رسانه‌ها و کسانی که امکان سخن گفتن با مردم را دارند ازهرکاری ایراد نگیرند و مردم را ناامید نکنند ، این کار به مصلحت کشور نیست.»

البته رهبری، نگاه خود را در خصوص مطبوعاتی که خارج از این چارچوب‌ها فعالیت می‌کنند نیز در برخی سخنرانی هایشان اعلام کرده‌اند. در همین زمینه ایشان در اول فروردین ماه 77 در سخنان نوروزی خود در بارگاه امام رضا(ع) اینچنین گفتند: «در فضای فرهنگی و مطبوعاتی‏ ای که در این چند ماه آخر بشدّت ناسالم شده و ناسالم می‏ شود متأسّفانه بعضی سمپاشی و زهرافشانی می‏ کنند، البته سیاست ما این نیست که کسی را به خاطر نوشتن چیزی و پخش مطلبی تا خلاف قانون نباشد مورد ملامت قرار دهیم اما به افشاگری می‏ پردازیم و آنها را به مردم معرفی می‏کنیم ، اگر هم دست برندارند مردم خودشان می‏ دانند که با آنها چه کنند".

رهبر انقلاب اسلامی در سال‌های اخیر هم متناسب با تحولات داخلی و منطقه‌ای، توصیه‌هایی به مطبوعات داشته‌اند. یکی از این مقاطع حساس، دوره پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 88 و حوادث بعد از آن بود. رسانه‌های خارجی نیز به حجم تبلیغات خود علیه نظام افزوده بودند و در چنین شرایطی، مطبوعات داخلی نیز هر یک به تشخیص خود به انعکاس این وقایع می‌پرداختند. یکی از مهم‌ترین توصیه‌هایی که رهبر معظم انقلاب اسلامی در این مقطع به مطبوعات داشتند، دقت در تشخیص مطالب اصلی از فرعی بود. ایشان در تاریخ (1388/08/06)، در دیدار جمعی از نخبگان علمی کشور فرمودند: «یکى از ایرادهایى که ما معمولاً داریم به بعضى‌ها این است که آنچه را که بیگانه بگوید، این را تلقى به قبول می‌کنند؛ آنچه را که خودى بگوید، تلقى با تردید می‌کنند! چرا؟ خوب، این تلقى، تلقى ناسالمى است؛ این تلقى درستى نیست، تلقى ناسالمى است. این را باید اصلاح کرد. البته شما جوان‌هاى خوب ان‌شاءاللَّه بیایید وارد عرصه‌هاى گوناگون بشوید، عرصه‌هاى تبلیغاتى کشور را بگیرید. مطبوعات ما هم همین‌جور است. خیلى از روزنامه‌هاى ما متأسفانه در انعکاس حقایق ضعیف اند و در اصلى، فرعى کردن مسائل، غیرمنصفانه عمل می‌کنند. در همین مسائل اخیر، مسائل را باید اصلى، فرعى کرد؛ مساله‌ اصلى چیست؛ یک سلسله مسائل فرعى هم پیرامون اوست؛ نه این‌که آن مسائل فرعى کم‌اهمیت است، اما مساله اصلى اهمیتش بیشتر از آنهاست".

یکی دیگر از نکات محوری توصیه‌های رهبر معظم انقلاب به مطبوعات در یکی دو سال اخیر، پرهیز از سیاه‌نمایی وضع موجود بوده است. ایشان تاکید دارند که عملکرد مطبوعات باید به بهبود وضعیت کشور منجر شود و نباید مردم را نسبت به آینده، ناامید کرد. به عنوان مثال ایشان در 16 مرداد سال 1390 در دیدار مسوولان و کارگزاران نظام با اظهار گله‌مندی از نگاه منفی مطلق در میان برخی مسوولان و نخبگان سیاسی، نتیجه اجتماعی چنین نگرشی را ناامیدی دانستند و خاطرنشان کردند، متأسفانه برخی مطبوعات نیز به دلیل بعضی اغراض، فقط تیتر منفی می‌زنند که این روش کار غلطی است.

ایشان در یکی از آخرین سخنرانی‌های خود نیز رسانه‌ها و مطبوعات را به پرهیز از سیاه‌نمایی توصیه کردند. رهبر معظم انقلاب اسلامی در این سخنرانی که در سفر اخیرشان به استان کرمانشاه و در جمع مردم کنگاور انجام شد، با اشاره به تلاش‌های کشورهای غربی برای جلوگیری از الگو شدن جمهوری اسلامی ایران برای کشورهای منطقه فرمودند: «آنها به این معنا اعتراف کردند که بسیارى از سیاست‌هاى آمریکا بخصوص سیاست‌هاى خاورمیانه‌اى آمریکا به خاطر ایستادگى ملت ایران و جمهورى اسلامى ناکام شده و به نتیجه نرسیده است، پیداست عصبانى‌اند. سعى آنها این است که سیاه‌نمایى کنند، این یکى از راه‌هاست، بخصوص امروز که ملت‌هاى منطقه بیدار شده‌اند. هشیارى ملت‌هاى منطقه و بیدارى اسلامى آنها، ملت ایران و انقلاب اسلامى در ایران را مطرح کرده است و جلوى آنها قرار داده است. آنها می‌خواهند الگو گرفته نشود، می‌خواهند ایران و ایرانى و جمهورى اسلامى ایران الگوى آن ملت‌ها نشود، لذا سیاه‌نمایى می‌کنند. بخصوص در چشم آن ملت‌ها پیشرفت‌ها را کمرنگ می‌کنند، ضعف‌ها را درشت می‌کنند. همه باید مراقب باشند. در کشور کسانى که اهل نوشتنند، اصحاب مطبوعات، کسانى که رسانه‌ها دست آنهاست، کسانى که تریبون‌ها دست آنهاست مراقب باشند به این خواست دشمنان کمک نکنند".

این توصیه‌ها و تذکرات از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی در کنار حمایتی که ایشان از ضرورت آزادی بیان در کشور دارند، می‌تواند مسیر روشنی برای فعالیت مطبوعات ترسیم کند، فعالیتی که همزمان با اطلاع‌رسانی دقیق و نظارت بر عملکرد سایر قوا، در چارچوب منافع ملی صورت می‌گیرد، به بهبود اوضاع می‌انجامد